ดินมหัศจรรย์ ชั้นเรียนวิทย์บูรณาการของเด็กน้อยเมืองเชียงใหม่
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) กระทรวงศึกษาธิการ ได้ส่งเสริมให้ชั้นเรียนอนุบาลหนึ่งมีการบูรณาการการเรียนรู้ ตามแนวทาง “สะเต็มศึกษา” (STEM Education : Science Technology Engineering and Mathematics Education) ซึ่งเด็กวัยอนุบาลเรียนรู้กันได้ง่ายๆ
22092557 6
วันนี้จะพาไปเยี่ยมโรงเรียนอนุบาลเชียงใหม่ ชั้นเรียนอนุบาล 2 ของครูฐิติรัตน์ นาคทรัพย์ ซึ่งได้พาเด็กๆ วัยซนเรียนรู้แบบบูรณาการ เรื่อง ดินมหัศจรรย์ ซึ่งเด็ก ๆ ส่วนใหญ่ลงความเห็นกันว่าสนใจเรียนรู้ คือ เรื่อง “เครื่องปั้นดินเผา”
ระยะที่ 1 เริ่มต้นโครงการ สัปดาห์แรก ครูตั้งคำถามต่อไปว่า “ก่อนจะมาเป็นเครื่องปั้นดินเผาได้นั้น ต้องมีสิ่งหนึ่งที่มีความสำคัญ และเครื่องปั้นดินเผาทำมาจากอะไร” นั่นถือเป็นที่มาถึงเรื่องที่เด็ก ๆ ต้องการจะศึกษาสนใจที่จะเรียนรู้ คือ เรื่อง “ดินมหัศจรรย์” โดยเด็ก ๆ ได้ตั้งคำถามที่น่าสนใจเกี่ยวกับเรื่อง “ดิน” หลากหลายคำถาม
ระยะที่ 2 พัฒนาโครงการ ครูเปิดวิดีโอเพลง “ของขวัญจากก้อนดิน” ครูนำดินใส่โหลสีใสมาให้เด็ก ๆ ได้ดูอย่างใกล้ชิดพร้อมร่วมกันตั้งคำถามเกี่ยวกับดิน และเด็กๆ หาความรู้เพิ่มเติมหลากหลายวิธี ได้แก่
สืบค้นด้วยตนเองโดยใช้แว่นขยายส่องโหลสีใสที่ใส่ดินไว้ข้างใน กิจกรรมกลุ่มให้เด็ก ๆ วาดรูปสิ่งต่าง ๆ ที่พบเจอในโหลสีใสให้ชัดเจนและร่วมแบ่งปันภาพวาดนั้นให้กับเพื่อน ๆ ได้พร้อมนำเสนอในห้องทีละกลุ่ม สอบถามผู้รู้ คือ คุณครูในห้องเรียนถึงสิ่งต่าง ๆ ที่พบเจอในโหลสีใส โดยการตั้งคำถาม เด็กและครูทบทวนความหมายของดินและการเกิดดินที่ได้เรียนไปเมื่อวานผ่านชาร์ตการเกิดดินร่วมกัน
22092557 7ครูเปิดคลิปวิดีโอ เรื่อง “ชนิดและสมบัติของดิน” จากอินเทอร์เน็ต นำดิน 3 ประเภท (ดินทราย ดินร่วน ดินเหนียว) ใส่กระบะทั้ง 3 กระบะมาให้เด็ก ๆ ได้สังเกตและสัมผัส เด็ก ๆ ร่วมกันสำรวจและแสดงความคิดเห็น สังเกต เปรียบเทียบความแตกต่างของดินแต่ละกระบะ ครูอธิบายเพิ่มเติมเกี่ยวกับดิน กว่าจะมาเป็นดิน มีส่วนประกอบของอะไรบ้าง ดินมีกี่ประเภท และแต่ละประเภทมีคุณสมบัติอย่างไร เมื่อสัมผัสแล้วเป็นอย่างไร
สัปดาห์ที่สอง วันจันทร์ ครูให้เด็ก ๆ ดูชาร์ตส่วนประกอบของดินและสนทนาร่วมกันถึงกระบวนการสร้างดิน ถามถึงวิธีการที่จะเรียนรู้เรื่องของดินต่อไปกับเด็ก ๆ ว่า “อยากรู้ว่าทำไมดินถึงใช้ได้และทำไมต้นไม้ต้องเกิดขึ้นในดิน ? ”เด็กและครูร่วมกันสืบค้นวิธีการหาคำตอบ
ครูพาเด็ก ๆ ไปสำรวจดินนอกห้องเรียนบริเวณรอบ ๆ โรงเรียน มีคุณครูนักศึกษาฝึกประสบการณ์วิชาชีพครู คุณครูซี และคุณลุงภารโรง ชื่อ ลุงศักดิ์ ให้ความรู้แก่เด็กๆ เมื่อกลับมาถึงห้องเรียน ครูถามถึงวิธีการที่จะเรียนรู้เรื่องของดินต่อไป
22092557 3ครูเปิดคลิปวิดีโอเรื่อง “ดินและส่วนประกอบของดิน” จากอินเทอร์เน็ต แล้วร่วมกันตอบคำถามและแสดงความคิดเห็นเพิ่มเติมจากสิ่งที่สงสัย
วันอังคาร ครูเปิดคลิปวิดีโอเรื่อง “รักษ์ป่า” ให้เด็ก ๆ ได้ดูและร่วมกันสนทนาแสดงความคิดเห็น (ดิน-น้ำ-อากาศ) เด็กและครูร่วมกันแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับคลิปวิดีโอที่ได้ดูไปเมื่อเช้านี้ ครูถามถึงวิธีการที่จะเรียนรู้เรื่องประโยชน์ของดินต่อไป
สืบค้นทางอินเตอร์เน็ตออนไลน์ร่วมกัน ครูเปิดคลิปวิดีโอเรื่อง “ประโยชน์ของดิน” เมื่อดูเสร็จแล้วครูและเด็ก ๆ ร่วมกันตอบคำถามและแสดงความคิดเห็นเพิ่มเติมจากสิ่งที่สงสัย
ครูแนะนำแบบสอบถามโครงงานดินมหัศจรรย์ที่จะให้เด็ก ๆ นำกลับไปถามคุณพ่อคุณแม่และผู้รู้เพิ่มเติมด้วยวิธีต่าง ๆ และแหล่งข้อมูลที่หลากหลายแล้วนำกลับมาเล่าประสบการณ์จากสิ่งที่ได้เรียนรู้ในวันต่อไป
วันพุธ ครูทบทวนเนื้อหาที่ได้เรียนรู้ไปเมื่อวานเกี่ยวกับประโยชน์ของดิน นำข้อมูลจากแบบสอบถามมาสนทนากัน เด็ก ๆ ร่วมกันวาดภาพประโยชน์ของดินลงในชาร์ตในแต่ละกลุ่ม และออกมานำเสนอหน้าห้อง ครูนำตัวอย่างเครื่องปั้นดินเผาของจริงมาให้เด็กได้สังเกตและสัมผัส ถึงความแตกต่าง รูปร่าง ลักษณะ สี ขนาด โดยเป็นเครื่องปั้นดินเผาที่มีความหลากหลาย
เด็ก ๆ เชื่อมโยงประสบการณ์เดิมและประสบการณ์ใหม่ของเรื่องราว “ดินมหัศจรรย์” และเชื่อมโยงไปยังจุดแรกเริ่ม คือ เครื่องปั้นดินเผา ที่เด็ก ๆ สนใจ และร่วมกันตอบคำถาม
22092557 5
ครูเลือกเปิดคลิปวิดีโอเรื่อง “เครื่องปั้นดินเผา” ให้เด็ก ๆ ได้ดูและสนทนาตอบคำถามและแสดงความคิดเห็นร่วมกัน เด็ก ๆ เลือกปั้นดินน้ำมันและดินเหนียวที่มีในห้องตามจินตนาการ
วันพฤหัสบดี ครูและเด็ก ๆ ร่วมกันร้องเพลง “โลกให้ชีวิต” พร้อมทำท่าทางประกอบตามจังหวะเพลง ครูเปิดคลิปวิดีโอ นิทานเรื่อง “โลก” [The Earth] (ดิน-น้ำ-อากาศ) ให้เด็ก ๆ ได้ดู หลังจากนั้นร่วมกันสนทนาและแสดงความคิดเห็น
ครูสวมบทบาทเป็นนักวิทยาศาสตร์ผ่าแอปเปิลลูกโตเพื่อให้เด็ก ๆ ได้ดูส่วนประกอบต่าง ๆ ของโลกว่ามีดินกี่ส่วน น้ำกี่ส่วนและแต่ละส่วนมีความสำคัญเพียงใด ครูและนักเรียนร่วมกันตอบคำถามที่ได้ตั้งไว้ว่า ทำไมดินถึงมีประโยชน์กับโลกอย่างนี้ ? โลกเกิดมาจากไหน ? ตามเนื้อหาที่ได้เคยเรียนรู้มาโดยเชื่อมโยงประสบการณ์เดิมและประสบการณ์ใหม่ เด็ก ๆ ได้ดูชาร์ตโลกกับดิน และร่วมกันแสดงความคิดเห็น
เด็ก ๆ สืบค้นเรื่องราวของ “ดินมหัศจรรย์” ในห้องสมุดตัวตนเองตามความสนใจแล้วนำมาเล่าให้เพื่อน ๆ และครูฟัง ครูเปิดคลิปวิดีโอ นิทานเรื่อง “โลก” [The Earth] (ดิน-น้ำ-อากาศ) ให้เด็ก ๆ ได้ดู หลังจากนั้นร่วมกันสนทนาและแสดงความคิดเห็นอีกครั้ง
ระยะที่ 3 สรุปโครงการ วันศุกร์ ครูทบทวนความรู้ของเด็ก ๆ จากที่เคยได้ร่วมกันสำรวจ สืบค้นและเสาะหามาด้วยวิธีการต่าง ๆ นำชาร์ตคำถาม ที่เด็ก ๆ ร่วมกันตั้งคำถามในตอนแรกมาให้เด็ก ๆ ตอบคำถามนั้น ๆ ด้วยตนเอง พร้อมกับดูสาระนิทัศน์ต่าง ๆ ที่เด็ก ๆ ได้ทำร่วมกันตลอดการศึกษาเรียนรู้โครงงานประกอบ
22092557 11
ทบทวนความรู้ของเด็ก ๆ จากที่เคยได้ร่วมกันสำรวจ สืบค้นและเสาะหามาด้วยวิธีการต่าง ๆ พร้อมกับดูสาระนิทัศน์ต่าง ๆ ที่เด็ก ๆ ได้ทำร่วมกันตลอดการศึกษาเรียนรู้โครงงานประกอบ พร้อมทั้งมีวิทยากรเพิ่มเติม คือ “ครูเต่า” จากศูนย์ศิลปหัตถกรรมล้านนา วิทยากรและเด็ก ๆ ร่วมกันเรียนรู้และปั้นดินเหนียวตามจินตนาการโดยเด็ก ๆ ได้มีโอกาสเรียนรู้ผ่านลงมือทำด้วยตนเอง และได้เรียนรู้คณิตศาสตร์จากสายสร้อยอนุกรมจากดินเหนียว
เด็ก ๆ และครูตกลงกันที่จะจัดนิทรรศการ “ดินมหัศจรรย์” ขึ้น ภายในห้องเรียนชั้นอนุบาลปีที่ 2/6 โดยแบ่งเป็นมุมการเรียนรู้ต่างๆ
สสวท. เน้นย้ำว่า การจัดกิจกรรมบูรณาการทางวิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์และเทคโนโลยีแก่เด็กปฐมวัย เป็นการเรียนรู้จากประสบการณ์ไม่จำเป็นต้องแยกออกมาสอนเป็นวิชาวิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์ และอาจไม่ต้องกล่าวคำว่าวิทยาศาสตร์ในขณะที่ให้เด็กทำกิจกรรม เพียงแต่ครูควรตระหนักว่ากิจกรรมที่จัดนั้น เป็นการส่งเสริมทักษะและแนวคิดทางวิทยาศาสตร์อะไรให้เด็ก และควรจัดกิจกรรมอย่างไรเพื่อตอบสนองและต่อยอดธรรมชาติการเรียนรู้ของเด็กได้อย่างเป็นระบบ
.gif)
